یکى از نمودهاى تبلیغ اسلام، شناخت مردان تلاشگرى است که در قرون و اعصار، با کوششهاى مداوم خود، اخبار اهلبیت علیهمالسلام را حفظ کردند. یکى از این بزرگمردان، حسن بن علىّ الوشّاء است.
در یک نگاه
نام او «حسن» و نام پدرش «على» است. کنیهاش ابومحمد و لقبهاى مشهورش بَجَلّى، وشّاء، خزّاز و ابن بنت الیاس (پسرِ دختر الیاس) است.
زادگاه او کوفه است و بدین جهت کوفى هم نامیده مىشود؛ گرچه از پارهاى از روایات این چنین برداشت مىشود که او اهل بغداد است. آن گونه که شواهد نشان مىدهد، او در اواسط سده دوم هجرى، پا به عرصه هستى نهاد.۱
حسن بن وشاء که جانش آکنده و سرشار از عشق و علاقه به خاندان عصمت و طهارت بود، با حضرت رضا علیهالسلام انس و الفتى خاص داشت و یکى از شیفتگان آن حضرت بود. وى اهل کسب و کار بود و لباسهاى مخصوصى را از کوفه به مرو و ماوراءالنهر مىبرد و در آنجا به فروش مىرساند.
خاندان
جدّ مادرى او، الیاس و دایىهاى او در کتابهایى که به شرح حال محدّثان پرداختهاند، از شهرت فراوانى برخوردارند. همان گونه که در آغاز این نوشتار یادآورى شد، یکى از مشهورترین لقبهاى حسن بن على وشاء، ابن بنت الیاس است. الیاس بن عمرو بجلّى، از محدّثان و علاقمندان به اهلبیت علیهمالسلام بود. نجاشى در باره او مىنویسد: الیاس بن عمرو یکى از بزرگان یاران حضرت امام صادق علیهالسلام و معتقدان به ولایت اهلبیت است و گرایش عمیقى به این خاندان دارد. او جدّ حسن بن على وشاء است. الیاس سه پسر دارد، به نامهاى عمرو، یعقوب و رقیم که همگى آنان از حضرت صادق علیهالسلام حدیث نقل کردهاند. الیاس کتابى نیز نوشته است.۲
حسن بن على الوشّاء، نواده او مىگوید: جدّم، الیاس در هنگام مرگش چنین گفت: شما گواه باشید، و بر من شهادت دهید؛ این حالت که من دارم که حال مرگ است، زمانى نیست که من دروغ بگویم. از حضرت امام صادق علیهالسلام شنیدم که فرمود: «به خدا سوگند! هرکسى که خدا و رسول اکرم و ولایت امامان معصوم شیعه را بپذیرد، هرگز آتش به سراغ او نخواهد رفت و از آتش جهنم محفوظ خواهد بود.» این سخن را دو سه مرتبه تکرار کرد. این را امام صادق علیهالسلام فرمود، بدون اینکه من از آن حضرت سؤال کرده باشم.۳
نجاشى در باره رقیم بن الیاس، مىگوید: رقیم بن الیاس بن عمرو اهل کوفه و چهرهاى موجّه و موثّق است. او دائى حسن بن على الوشّاء، و نویسنده کتابى است.۴
باز همو مىنویسد: عمرو بن الیاس، از محدثّان موثّق و بلند مرتبه شیعه است.۵
صحابى امام
حسن بن علىّ الوشّاء، از یاران امام رضا علیهالسلام و حضرت هادى علیهالسلام بود.
