سلام یاران همراه…
میخواهیم در ارتباط با اولین فضیلت متقین که امیر المؤمنین در خطبه ی همام فرمودند صحبت کنیم:
قال امیرالمؤمنین:
فَالْمُتَّقُونَ فِیهَا هُمْ أَهْلُ الْفَضَائِلِ: مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ…
پرهیزکاران در این دنیا صاحب فضایلى هستند: گفتارشان راست…
میثم بن علی بن میثم بحرانی در شرح این سخن امیر المؤمنین علیه السلام میفرماید:
آنچه که حضرت در این خطبه به عنوان اولین صفت از صفات پرهیزکاران ذکر میکنند؛ این است که سخن گفتن آنها صحیح بوده و دور از خطا اشتباه و افراط و تفریط است. افراط ندارند چون آنجا که سزاوار سخن نیست، سکوت میکنند و تفریط ندارند؛ زیرا آنجا که باید سخن بگویند سخن میگویند و سکوت نمیکنند. این خصوصیتی بالاتر از راستگویی است؛ چرا که ممکن است کسی در جایی که شایسته سخن گفتن نیست، راست بگوید. پس وقتی گفته میشود سخن گفتنشان دور از اشتباه و خطا است؛ چون از روی برهان و در جای خود سخن گفته، از سخنان بیهوده و لغو اجتناب میکنند.
پس اول فکر کنیم سپس سخن بگوییم
قال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم:
إِنَّ لِسَانَ الْمُؤْمِنِ وَرَاءَ قَلْبِهِ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَکَلَّمَ بِشَیْءٍ یُدَبِّرُهُ بِقَلْبِهِ ثُمَّ أَمْضَاهُ بِلِسَانِهِ وَ إِنَّ لِسَانَ الْمُنَافِقِ أَمَامَ قَلْبِهِ فَإِذَا هَمَّ بِالشَّیْءِ أَمْضَاهُ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یَتَدَبَّرْهُ بِقَلْبِه…
زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگوید درباره آن مى اندیشد و سپس آن را مى گوید اما زبان منافق جلوى دل اوست هرگاه قصد سخن کند آن را به زبان مى آورد و درباره آن نمى اندیشد…
تنبیه الخواطر ج ۱ ، ص ۱۰۶
در چه موقعیتی سخن بگوییم؟!
هدف این بحث این است که بفهمیم چه زمانی باید حرف بزنیم وچه زمانی نباید حرف بزنیم. برای رسیدن به این مرحله باید توصیهها ی ذیل را در نظر داشته باشیم:
۱) باید به یک خودشناسی برسیم، باید بدانیم که چه مواقعی است که خوب سخن میگوییم و چه مواقعی بعد از سخن گفتن پشیمان میشویم، باید یک الگو برای سخن گفتن خویش پیدا کنیم…
۲)موقعیت یا شرایط را درک کنیم.
برای مثال در جمعی که همه جدی هستند نکته ای مسخره نگوییم که دور از بحث جمع باشد…
یا در مکانی که اطلاعمان درباره ی موضوعی که دیگران صحبت میکنند پایین است صحبت نکنیم تا شرمسار نشویم…
۳) گوش کنیم به سخنان دیگران تا بدانیم مرتبط ترین سخن به بحث مورد نظر چیست…
۴)نگاه کنیم به دیگران تا ببینیم افراد موفق در سخن گفتن چگونه با افراد دیگر تعامل دارند؟
۵) آنچه که میخواهیم بگوییم را یک مرتبه مرور کنیم و سعی کنیم به بهترین نحو بیان کنیم
امیدوارم مطالب برایتان مفید باشد …
یاعلی مدد…